maandag 23 mei 2011

Fossiele hagedis weerlegt hypothese afstamming slangen

Eindelijk, het raadsel lijkt opgelost. In het tijdschrift Nature beschrijven wetenschappers een 47 miljoen jaar oud fossiel dat de theorie dat slangen verwant zijn aan andere pootloze reptielen naar het land der fabelen verwijst.
Helemaal als een verrassing komt het inzicht niet. Genetisch onderzoek heeft allang een nauwe verwantschap aangetoond tussen slangen en varanen en leguanen. Maar ja, de anatomie van de slang heeft weer veel meer gemeen met andere pootloze reptielen. Vooral de wormhagedissen, die eruit zien als met schubben bedekte regenwormen, waren de ideale kandidaat om met de slangen een gemeenschappelijke stamvader te delen. 

Het in de Messel-groeve bij Darmstadt ontdekte fossiel, dat door de wetenschappers Cryptolacerta hassaica – ‘de verborgen hagedis uit Hessen' – is gedoopt, geeft de genetici nu gelijk. Het fossiel weerlegt de hypothese dat slangen verwant zijn aan gravende reptielen en in de loop van de evolutie hun ledematen hebben verloren en een langer lijf hebben ontwikkeld.
Bij het onderzoek is gebruik gemaakt van een hypermoderne apparatuur die het mogelijk maakt om zelfs de kleinste structuren van het binnenste van het skelet in een buitengewoon hoge resolutie weer te geven. Alle gevonden data werden vergeleken met anatomische en genetische gegevens van moderne slangen en hagedissen. Daarbij kwam naar voren dat de schedelbouw van Cryptolacerta een voorloper is van de kapselachtige, aan een gravende levenswijze aangepaste schedel van de wormhagedissen. Van verwantschap met de moderne slangen is niets gebleken.
Maar het is maar de vraag of Cryptolacerta net als de moderne wormhagedis zijn leven ondergronds heeft doorgebracht. Om op deze vraag een antwoord te vinden, hebben de wetenschappers de lichaamsverhoudingen van moderne hagedissen, waarvan de levenswijze bekend is, vergeleken met die van Cryptolacerta. De soorten met de meeste overeenkomsten met het 47 miljoen jaar oude reptiel, zijn hagedissen die slechts af en toe in de bodem woelen, maar meestal rondscharrelen in afgevallen bladeren en ander groenafval op de bodem, zoals de zandhagedis.  
Zo zou Cryptolacerta
eruit hebben kunnen zien.